Du lịch

Trong thế giới tự nhiên, động vật hoang dã không chỉ là nguồn tài nguyên quý giá mà còn giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong việc duy trì cân bằng sinh thái, góp phần bảo vệ môi trường sống và bảo đảm sự phát triển bền vững của nhân loại. Tuy nhiên, trong nhiều thập kỷ qua, tình trạng săn bắt, giết hại và buôn bán động vật hoang dã đã và đang diễn ra hết sức phức tạp, đấy nhiều loài đứng trước nguy cơ tuyệt chủng. Trên thực tế, không ít cơ quan chức năng chưa xử lý triệt để các hành vi vi phạm, khiến tình trạng này ngày càng nghiêm trọng. Bảo tồn động vật hoang dã vì thế không chỉ là trách nhiệm của Nhà nước hay các tổ chức môi trường mà còn là nghĩa vụ, bổn phận của mỗi công dân.

Thực trạng động vật hoang dã bị săn bắt và buôn bán tràn lan

Nạn săn bắt quá mức

Ngày nay, tình trạng săn bắt động vật hoang dã đã vượt ra ngoài mức độ phục vụ nhu cầu sinh tồn hay nghiên cứu khoa học, trở thành hoạt động vì lợi nhuận, thậm chí là tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia.

Nhiều loài như tê giác, voi, hổ, gấu, tê tê, rùa biển... bị săn đuổi đến tận cùng vì giá trị kinh tế từ sừng, ngà, da, xương, mật, mai hay thịt.

Ví dụ:

Voi châu Á bị giết để lấy ngà, dù ngà voi là sản phẩm bị cấm mua bán quốc tế.

Tê giác gần như tuyệt chủng ở Việt Nam do bị săn bắn lấy sừng, vốn được đồn thổi có tác dụng chữa bệnh.

Hổ bị tận diệt để nấu cao, trong khi số lượng cá thể hổ ngoài tự nhiên ở Việt Nam đã giảm xuống mức cực kỳ thấp.

Buôn bán động vật hoang dã tràn lan

Bên cạnh săn bắt, tình trạng buôn bán động vật hoang dã và các sản phẩm từ chúng cũng rất đáng lo ngại. Nhiều chợ truyền thông, nhà hàng, thậm chí cả các nền tảng trực tuyến vẫn lén lút kinh doanh sản phẩm từ động vật hoang dã.

Các vụ việc công an, kiểm lâm phát hiện thường chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Đằng sau đó là những đường dây buôn lậu xuyên quốc gia, vận chuyển động vật hoang dã từ châu Phi, Đông Nam Á về Việt Nam và ngược lại.

Nguy cơ tuyệt chủng hàng loạt

Săn bắt và buôn bán tràn lan khiến nhiều loài đang trên bờ vực tuyệt chủng:

Tê giác Java ở Việt Nam đã chính thức bị tuyên bố tuyệt chủng từ năm 2010.

Hồ Đông Dương ở Việt Nam còn chưa đến 20 cá thể ngoài tự nhiên.

Nhiều loài chim, rùa, tê tê, vượn, voọc… cũng đang giảm sút nghiêm trọng. Tổ chức Bảo tồn Thiên nhiên Thế giới (WWF) cảnh báo: nếu con người không thay đổi hành vi, trong vài thập kỷ tới, hàng nghìn loài động vật hoang dã sẽ biến mất vĩnh viễn khỏi Trái đất.

Bảo vệ động vật hoang dã là trách nhiệm chung của mọi công dân

Nguyên nhân của tình trạng này

Lợi ích kinh tế và niềm tin sai lầm

Nguyên nhân hàng đầu là do lợi ích kinh tế khổng lồ từ việc buôn bán động vật hoang dã. Ngà voi, sừng tê giác, cao hổ, mật gấu, tê tê... đều được đồn thổi có tác dụng y học, phong thủy, hay thể hiện đẳng cấp. Mặc dù chưa có cơ sở khoa học xác thực, nhiều người vẫn chi tiền lớn để sở hữu.

Thiếu ý thức bảo vệ môi trường

Một bộ phận người dân còn thờ ơ, thiếu hiểu biết về giá trị sinh thái của động vật hoang dã. Họ coi việc săn bắt, nuôi nhốt, ăn thịt động vật quý hiếm là chuyện bình thường, thậm chí là "thú vui" hoặc "biểu tượng giàu sang".

Hậu quả nặng nề

Mất cân bằng sinh thái

Động vật hoang dã giữ vai trò quan trọng trong chuỗi thức ăn. Khi một loài bị tuyệt chủng, toàn bộ hệ sinh thái bị phá vỡ. Ví dụ: nếu các loài thú ăn thịt biến mất, số lượng động vật ăn cỏ sẽ bùng nổ, gây suy thoái rừng và đất.

Ảnh hưởng đến đa dạng sinh học

Việt Nam được xem là quốc gia có tính đa dạng sinh học cao, nhưng nạn săn bắt đã khiến số lượng loài giảm mạnh. Mỗi loài tuyệt chủng kéo theo mất mát không thể thay thế trong kho tàng di truyền của nhân loại.

Nguy cơ dịch bệnh lây truyền

Nhiều nghiên cứu cho thấy, buôn bán và tiêu thụ động vật hoang dã có thể làm lây lan dịch bệnh nguy hiểm sang người, như SARS, Ebola, COVID-19. Những dịch bệnh toàn cầu này nhắc nhở nhân loại về mối liên hệ chặt chẽ giữa việc bảo tồn động vật và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Thiệt hại kinh tế - xã hội

Việc mất đi các loài động vật quý hiếm không chỉ là tổn thất sinh thái mà còn ảnh hưởng đến du lịch sinh thái, nghiên cứu khoa học và uy tín quốc gia. Việt Nam từng được biết đến như điểm nóng về buôn bán động vật hoang dã, làm xấu hình ảnh đất nước trên trường quốc tế.

Trách nhiệm của cơ quan chức năng

Trước tình hình nghiêm trọng này, cơ quan chức năng có trách nhiệm lớn trong công tác bảo tồn:

Siết chặt quản lý: Tăng cường tuần tra, kiểm soát rừng, biên giới, các cửa khẩu, chợ và nhà hàng.

Xử lý nghiêm minh: Áp dụng các chế tài mạnh, kế cả hình sự, đối với hành vi săn bắt và buôn bán động vật hoang dã.

Nâng cao hiệu quả phối hợp quốc tế: Hợp tác với INTERPOL, CITES và các nước láng giềng để triệt phá đường dây xuyên biên giới.

Tuy nhiên, trên thực tế, vẫn còn tình trạng buông lỏng quản lý, xử lý không đến nơi đến chốn, khiến nạn săn bắt, buôn bán vẫn tiếp diễn.

Bảo tồn động vật hoang dã - trách nhiệm của mọi công dân

Không thể chỉ trông chờ vào Nhà nước, mà cần có sự chung tay của toàn xã hội. Mỗi công dân cần:

Nâng cao ý thức bảo vệ động vật hoang dã

Mỗi người dân phải nhận thức rằng bảo tồn động vật hoang dã cũng chính là bảo vệ cuộc sống của chính mình. Không tiếp tay cho hành vi săn bắt, buôn bán, tiêu thụ động vật hoang dã.

Lên tiếng và tố giác hành vi vi phạm

Người dân cần mạnh dạn tố giác những kẻ săn bắt, buôn bán động vật hoang dã đến cơ quan chức năng. Sự tham gia của cộng đồng chính là "tai mắt" hữu hiệu nhất để ngăn chặn vi phạm.

Thay đổi thói quen tiêu dùng

Không ăn thịt, không sử dụng các sản phẩm từ động vật hoang dã, dù với bất kỳ lý do gì. Việc "không có cầu sẽ không có cung" chính là giải pháp quan trọng nhất để dập tắt hoạt động săn bắt và buôn bán.

Tham gia các hoạt động bảo tồn

Người dân có thể tham gia các phong trào trồng rừng, bảo vệ thiên nhiên, ủng hộ các quỹ bảo tồn, hay trở thành tình nguyện viên cho các tổ chức bảo vệ động vật.

Bảo tồn động vật hoang dã không chỉ là hành động nhân văn, thể hiện ý thức trách nhiệm với thiên nhiên, mà còn là điều kiện sống còn cho sự phát triển bền vững của nhân loại. Thực trạng săn bắt quá mức, buôn bán tràn lan, sự thờ ơ của một số cơ quan chức năng và cộng đồng đang đẩy nhiều loài quý hiếm đến bờ vực tuyệt chủng. Nếu không hành động ngay hôm nay, thế hệ mai sau sẽ chỉ còn biết đến nhiều loài qua sách vở và hình ảnh.

Mỗi công dân cần hiểu rằng: bảo vệ động vật hoang dã không phải là trách nhiệm xa vời, mà chính là bổn phận gần gũi, thiết thực trong đời sống hằng ngày. Chỉ khi tất cả cùng chung tay, thế giới tự nhiên mới được hồi sinh, và con người mới thực sự sống trong một hành tinh xanh - nơi sự hài hòa giữa con người và muôn loài được gìn giữ cho muôn đời sau.