Hoạt động Ngoại giao văn hoá tỉnh Quảng Ninh - Một thập kỷ nhìn lại

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, ngoại giao văn hóa đã và đang khẳng định mạnh mẽ vai trò là cầu nối hữu hiệu giữa các quốc gia và vùng lãnh thổ, góp phần thúc đẩy sự hiểu biết lẫn nhau, xây dựng lòng tin, củng cố tình hữu nghị và hợp tác trên nhiều lĩnh vực, từ chính trị, kinh tế đến văn hóa và xã hội. Ngoại giao văn hóa không chỉ là phương tiện quảng bá hình ảnh đất nước, con người, truyền thống và giá trị văn hóa dân tộc ra thế giới mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc tạo dựng môi trường thuận lợi cho các hoạt động hợp tác phát triển bền vững, thu hút đầu tư, du lịch và nâng cao vị thế quốc gia trên trường quốc tế.

Hòa mình vào dòng chảy hội nhập quốc tế ấy, tỉnh Quảng Ninh - một địa phương giàu tiềm năng về văn hóa và kinh tế của Việt Nam - đã nắm bắt cơ hội và chủ động khai thác lợi thế của ngoại giao văn hóa để thúc đẩy sự phát triển toàn diện và bền vững. Quảng Ninh không chỉ nổi tiếng với Vịnh Hạ Long - Di sản Thiên nhiên Thế giới được UNESCO công nhận, mà còn được biết đến với bề dày truyền thống văn hóa lịch sử lâu đời, đa dạng về sắc thái văn hóa vùng miền, cùng sự kết hợp hài hòa giữa nét cổ kính và hiện đại. Đây là nền tảng vững chắc để tỉnh phát huy vai trò của ngoại giao văn hóa, góp phần xây dựng hình ảnh Quảng Ninh năng động, thân thiện, giàu bản sắc trong mắt bạn bè quốc tế.

Lễ hội Carnaval Hạ Long 2023 với chủ đề "Vũ điệu Hạ Long - Hòa nhịp 5 châu" được tổ chức tại thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh

Giai đoạn từ năm 2014 đến năm 2024 đánh dấu một thập kỷ đầy ý nghĩa và chuyển mình mạnh mẽ trong công tác ngoại giao văn hóa của Quảng Ninh. Đây là thời kỳ tỉnh tập trung triển khai đồng bộ và quyết liệt nhiều chủ trương, chính sách quan trọng nhằm cụ thể hóa các nghị quyết của Đảng và Nhà nước về hội nhập quốc tế, đặc biệt là phát huy sức mạnh mềm văn hóa trong phát triển kinh tế - xã hội. Những định hướng chiến lược trong giai đoạn này không chỉ tạo điều kiện thuận lợi để Quảng Ninh xây dựng và quảng bá hình ảnh một vùng đất giàu bản sắc, thân thiện và mến khách, mà còn tạo nền tảng vững chắc để tỉnh nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế, mở rộng quan hệ với các địa phương, tổ chức và cộng đồng quốc tế.

Ngoại giao văn hóa đã thực sự trở thành một công cụ hữu hiệu để Quảng Ninh không ngừng khẳng định vị thế, vai trò và tiềm năng của mình trên trường quốc tế. Các hoạt động giao lưu văn hóa, hợp tác giáo dục, trao đổi nghệ thuật và giới thiệu sản phẩm văn hóa địa phương không chỉ quảng bá vẻ đẹp thiên nhiên, con người, lịch sử và bản sắc văn hóa độc đáo của tỉnh, mà còn góp phần thúc đẩy hợp tác phát triển toàn diện trên nhiều lĩnh vực, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững và xây dựng Quảng Ninh trở thành một điểm đến hấp dẫn, giàu tiềm năng trong con mắt của bạn bè quốc tế.

Màn biểu diễn của Đoàn Nghệ thuật tỉnh Quảng Ninh trong chương trình nghệ thuật khánh thành Nhà lưu niệm Bác Hồ dừng chân tại Cửa khẩu Bắc Luân năm 2019

Tiềm năng và cơ hội rộng mở cho Quảng Ninh với các hoạt động Ngoại giao văn hóa

Quảng Ninh từ lâu đã được ví như một Việt Nam thu nhỏ, nơi hội tụ đầy đủ tiềm năng, điều kiện và vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng về chính trị, kinh tế, quốc phòng và đối ngoại. Là tỉnh duy nhất của Việt Nam có đường biên giới cả trên bộ và trên biển với Trung Quốc, Quảng Ninh sở hữu lợi thế độc đáo trong việc kết nối giao thương và thúc đẩy hợp tác quốc tế, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập sâu rộng với khu vực ASEAN và thế giới.

Quảng Ninh từ lâu đã được ví như một Việt Nam thu nhỏ, nơi hội tụ đầy đủ tiềm năng, điều kiện và vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng về chính trị, kinh tế, quốc phòng và đối ngoại

Với cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp và nguồn tài nguyên phong phú, Quảng Ninh nổi bật với Vịnh Hạ Long - Di sản và Kỳ quan Thiên nhiên Thế giới được UNESCO công nhận. Nơi đây còn được thiên nhiên ban tặng nguồn tài nguyên khoáng sản phong phú, nhất là than đá - một lợi thế kinh tế quan trọng. Bên cạnh đó, Quảng Ninh còn tự hào về nền văn hóa truyền thống lâu đời với bề dày lịch sử, đa dạng sắc thái văn hóa và di sản văn hóa phi vật thể phong phú. Những giá trị văn hóa đặc sắc ấy không chỉ góp phần làm nên bản sắc độc đáo của Quảng Ninh mà còn tạo dựng nền tảng vững chắc cho các hoạt động ngoại giao văn hóa của tỉnh.

Trong quá trình phát triển và hội nhập quốc tế, Quảng Ninh được xác định là địa bàn chiến lược về kinh tế, chính trị, quốc phòng, an ninh và đối ngoại của cả nước. Là cửa ngõ quan trọng của vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, Quảng Ninh đóng vai trò cầu nối giữa Việt Nam với các nước trong khu vực ASEAN và thế giới, tạo ra nhiều cơ hội hợp tác trên nhiều lĩnh vực. Đây cũng là điều kiện thuận lợi để tỉnh triển khai mạnh mẽ các hoạt động ngoại giao văn hóa, quảng bá hình ảnh, tiềm năng và thế mạnh của địa phương ra thế giới.

Từ tư duy đến hành động, tỉnh Quảng Ninh đã chủ động triển khai thực hiện Chiến lược Ngoại giao Văn hóa một cách đồng bộ và hiệu quả, gắn kết chặt chẽ với việc thực hiện các chủ trương, chính sách phát triển văn hóa, hội nhập quốc tế và thông tin đối ngoại của Đảng và Nhà nước. Tỉnh đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức và trách nhiệm của cán bộ, công chức, viên chức về vị trí, vai trò của Chiến lược Ngoại giao Văn hóa trong sự phát triển kinh tế - xã hội. Qua đó, từng bước khẳng định ngoại giao văn hóa là công cụ mềm hữu hiệu, tạo dựng hình ảnh Quảng Ninh thân thiện, giàu bản sắc, cởi mở và hội nhập trên trường quốc tế.

Ngoại giao văn hóa đã trở thành cầu nối quan trọng trong việc quảng bá vẻ đẹp thiên nhiên, di sản văn hóa và bản sắc độc đáo của Quảng Ninh đến với bạn bè quốc tế. Các hoạt động giao lưu văn hóa, hợp tác giáo dục, trao đổi nghệ thuật và giới thiệu sản phẩm địa phương không chỉ thúc đẩy hợp tác quốc tế mà còn góp phần lan tỏa giá trị văn hóa Việt Nam nói chung và Quảng Ninh nói riêng. Đồng thời, các hoạt động này cũng tạo điều kiện thu hút đầu tư, phát triển du lịch, mở rộng thị trường và thúc đẩy sự phát triển bền vững của tỉnh trong dài hạn.

Thanh niên Việt Nam - Trung Quốc hát đối trên sông biên giới - trong khuôn khổ Hội chợ thương mại du lịch quốc tế Việt - Trung, đã diễn ra chương trình giao lưu hát đối trên sông biên giới, giữa thanh niên TP.Móng Cái (Quảng Ninh, Việt Nam) và TP.Đông Hưng (Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây, Trung Quốc) - 2023

Với những tiềm năng và lợi thế đặc biệt, cùng với việc triển khai Chiến lược Ngoại giao Văn hóa một cách bài bản và toàn diện, Quảng Ninh đang đứng trước những cơ hội lớn để khẳng định vị thế của mình trên bản đồ quốc tế. Tỉnh không chỉ dừng lại ở việc giới thiệu vẻ đẹp thiên nhiên và văn hóa đặc sắc, mà còn tích cực hợp tác, kết nối với các địa phương, tổ chức quốc tế nhằm hướng tới mục tiêu phát triển toàn diện và bền vững. Điều này thể hiện rõ tầm nhìn chiến lược của tỉnh trong việc khai thác hiệu quả nguồn lực văn hóa, đưa ngoại giao văn hóa trở thành động lực phát triển kinh tế - xã hội và nâng cao vị thế của Quảng Ninh trên trường quốc tế.

Một thập kỷ định hình và phát triển công tác Ngoại giao văn hóa (2014-2024)

Giai đoạn 2014-2024 đánh dấu một thập kỷ quan trọng trong tiến trình phát triển công tác ngoại giao văn hóa của tỉnh Quảng Ninh, với những bước chuyển mình mạnh mẽ và thành tựu đáng ghi nhận. Được khởi nguồn từ các chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước về hội nhập quốc tế, Quảng Ninh đã chủ động nắm bắt thời cơ, tận dụng tiềm năng, lợi thế để triển khai hiệu quả các hoạt động ngoại giao văn hóa, góp phần quảng bá hình ảnh địa phương ra thế giới.

Cơ sở định hướng quan trọng cho sự phát triển công tác ngoại giao văn hóa của tỉnh chính là Nghị quyết số 22-NQ/TW, ngày 10/4/2013 của Bộ Chính trị về hội nhập quốc tế. Nghị quyết này đã khẳng định rõ mục tiêu xây dựng nền ngoại giao Việt Nam toàn diện, hiện đại, trong đó nhấn mạnh vai trò của ngoại giao văn hóa như một công cụ đắc lực để phát huy sức mạnh mềm của dân tộc, quảng bá giá trị văn hóa Việt Nam và thúc đẩy hợp tác trên nhiều lĩnh vực. 

Trên tinh thần đó, Chương trình hành động số 17 của Tỉnh ủy Quảng Ninh về việc thực hiện Nghị quyết số 22-NQ/TW, ký ngày 10/7/2013, đã đặt nền móng vững chắc cho các hoạt động đối ngoại của tỉnh. Chương trình này xác định rõ phương hướng, nhiệm vụ cụ thể nhằm phát huy tối đa tiềm năng văn hóa, lịch sử, con người và thiên nhiên Quảng Ninh, tạo điều kiện thuận lợi để quảng bá hình ảnh địa phương, thu hút đầu tư, phát triển du lịch và tăng cường hợp tác quốc tế.

Trong suốt một thập kỷ qua, Quảng Ninh đã không ngừng đẩy mạnh triển khai các chương trình, sự kiện văn hóa có quy mô lớn, mang tính quốc tế, góp phần khẳng định thương hiệu văn hóa đặc sắc của tỉnh. Những sự kiện tiêu biểu như Carnaval Hạ Long, Lễ hội Yên Tử, Lễ hội Đền Cửa Ông... không chỉ giới thiệu vẻ đẹp thiên nhiên và văn hóa truyền thống đặc sắc của địa phương mà còn tạo cơ hội giao lưu, kết nối với bạn bè quốc tế.

Khu Di tích lịch sử và danh thắng Yên Tử

Bên cạnh đó, tỉnh đã tăng cường hợp tác với các tổ chức quốc tế, ký kết nhiều thỏa thuận hợp tác văn hóa với các địa phương nước ngoài nhằm thúc đẩy giao lưu văn hóa, giáo dục, nghệ thuật và du lịch. Công tác tuyên truyền, quảng bá hình ảnh Quảng Ninh trên các phương tiện truyền thông đại chúng trong nước và quốc tế cũng được chú trọng, góp phần nâng cao vị thế của tỉnh trên trường quốc tế.

Một điểm nhấn quan trọng trong giai đoạn này là sự lồng ghép linh hoạt giữa ngoại giao văn hóa với các hoạt động xúc tiến thương mại, đầu tư và du lịch. Quảng Ninh đã tận dụng các sự kiện đối ngoại cấp cao, hội nghị quốc tế và các diễn đàn hợp tác để giới thiệu tiềm năng kinh tế, thu hút nhà đầu tư và quảng bá hình ảnh điểm đến du lịch hấp dẫn.

Có thể nói, giai đoạn 2014-2024 đã đánh dấu một bước phát triển vượt bậc trong công tác ngoại giao văn hóa của Quảng Ninh. Những nỗ lực không ngừng nghỉ đã giúp tỉnh xây dựng một hình ảnh địa phương năng động, sáng tạo, giàu bản sắc văn hóa và sẵn sàng hội nhập quốc tế. Đây chính là nền tảng vững chắc để Quảng Ninh tiếp tục phát huy vai trò cầu nối văn hóa, thúc đẩy hợp tác phát triển bền vững trong những năm tiếp theo.

Công tác lãnh đạo, chỉ đạo: Từ lồng ghép đến chiến lược bài bản

Giai đoạn nhiệm kỳ từ năm 2010 đến năm 2015:

Trong giai đoạn từ năm 2010 đến năm 2015, công tác ngoại giao văn hóa của tỉnh Quảng Ninh chịu ảnh hưởng sâu sắc từ Nghị quyết số 08-NQ/TW (khóa X) về phát triển nhanh và bền vững khi Việt Nam trở thành thành viên của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và chủ trương "chủ động và tích cực hội nhập quốc tế" của Đại hội XI. Đây là thời kỳ mà tỉnh bắt đầu nhận thức rõ hơn về tầm quan trọng của hội nhập quốc tế, trong đó có việc quảng bá hình ảnh địa phương thông qua các giá trị văn hóa đặc sắc. Tuy nhiên, hoạt động ngoại giao văn hóa trong giai đoạn này vẫn ở mức độ khởi đầu, mang tính lồng ghép trong các chương trình đối ngoại chung mà chưa có một định hướng chiến lược cụ thể và dài hạn.

Kế hoạch số 14-KH/TU ngày 12/9/2011 của Tỉnh ủy Quảng Ninh về triển khai thực hiện Chỉ thị số 41-CT/TW của Ban Bí thư về tăng cường công tác ngoại giao kinh tế đã nhấn mạnh sự ưu tiên vào lĩnh vực ngoại giao kinh tế, với mục tiêu tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Trong đó, ngoại giao văn hóa được xem là một trong ba trụ cột quan trọng của công tác đối ngoại địa phương, bên cạnh ngoại giao chính trị và ngoại giao kinh tế. Tuy nhiên, vai trò của ngoại giao văn hóa trong giai đoạn này chủ yếu dừng lại ở mức hỗ trợ và bổ trợ cho các hoạt động đối ngoại kinh tế mà chưa được cụ thể hóa thành các kế hoạch riêng biệt hay có sự phân bổ nguồn lực đáng kể.

Các văn bản như Chương trình hành động số 17 của Tỉnh ủy Quảng Ninh về việc thực hiện Nghị quyết số 22-NQ/TW ngày 10/7/2013 và Quyết định số 2346/QĐ-UBND ngày 09/9/2013 của UBND tỉnh Quảng Ninh về việc ban hành Kế hoạch triển khai Chương trình hành động của Tỉnh ủy thực hiện Nghị quyết số 22-NQ/TW đều nhấn mạnh sự cần thiết của việc mở rộng hội nhập quốc tế, trong đó có văn hóa. Tuy nhiên, ngoại giao văn hóa vẫn chưa được xác định là một lĩnh vực trọng tâm với định hướng rõ ràng. Các hoạt động chủ yếu lồng ghép trong các chương trình đối ngoại tổng thể, tập trung vào giới thiệu tiềm năng văn hóa và du lịch của tỉnh trong các sự kiện quốc tế và thông qua các kênh hợp tác song phương.

Bước chuyển mình quan trọng diễn ra khi Nghị quyết số 17-NQ/TU ngày 15/8/2014 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh về việc tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo, đẩy mạnh và nâng cao chất lượng, hiệu quả hội nhập quốc tế đến năm 2020, định hướng đến năm 2030, được ban hành. Nghị quyết này tiếp tục khẳng định vai trò của việc "mở rộng hợp tác quốc tế trong lĩnh vực văn hóa, giáo dục, khoa học - công nghệ", nhấn mạnh việc đẩy mạnh công tác ngoại giao văn hóa như một phương tiện hiệu quả nhằm quảng bá hình ảnh địa phương, phát huy sức mạnh mềm văn hóa và góp phần vào phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Nhìn chung, trong giai đoạn từ năm 2010 đến năm 2015, công tác ngoại giao văn hóa của Quảng Ninh đã được chú trọng hơn nhưng vẫn còn ở mức độ khởi đầu. Ngoại giao văn hóa chủ yếu phục vụ các mục tiêu đối ngoại chung và hỗ trợ quảng bá du lịch địa phương. Các hoạt động vẫn chưa được triển khai thành một chiến lược bài bản, rõ ràng và chuyên sâu. Tuy nhiên, đây chính là bước đệm quan trọng đặt nền móng cho sự phát triển mạnh mẽ và chiến lược hơn trong công tác ngoại giao văn hóa của tỉnh Quảng Ninh trong giai đoạn tiếp theo.

Giai đoạn nhiệm kỳ từ năm 2015 đến năm 2020

Giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2020 đánh dấu bước chuyển mình mạnh mẽ trong nhận thức và hành động về ngoại giao văn hóa của tỉnh Quảng Ninh. So với giai đoạn trước, công tác ngoại giao văn hóa đã có những bước tiến đáng kể, được nhìn nhận rõ ràng hơn về vai trò độc lập và tầm quan trọng trong chiến lược hội nhập quốc tế của địa phương.

Mặc dù trong giai đoạn này chưa có một văn bản chuyên biệt nào mang tính chiến lược dành riêng cho ngoại giao văn hóa, tinh thần chỉ đạo về hội nhập quốc tế và mở rộng hợp tác trong các lĩnh vực văn hóa vẫn tiếp tục được thực hiện theo định hướng của Nghị quyết số 17-NQ/TU ngày 15/8/2014 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh. Nghị quyết đã xác định rõ mục tiêu đẩy mạnh và nâng cao chất lượng hội nhập quốc tế đến năm 2020, định hướng đến năm 2030, nhấn mạnh vai trò của hợp tác quốc tế trong các lĩnh vực văn hóa, giáo dục, khoa học và công nghệ.

Trong bối cảnh đó, các sở, ban, ngành của tỉnh, đặc biệt là Sở Văn hóa và Thể thao, Sở Du lịch và Sở Ngoại vụ, đã chủ động hơn trong việc triển khai các hoạt động ngoại giao văn hóa. Sự phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị đã giúp tạo ra những chương trình cụ thể và thiết thực, nhằm quảng bá hình ảnh Quảng Ninh ra thế giới thông qua các giá trị văn hóa đặc sắc của địa phương.

Một trong những điểm nhấn quan trọng trong giai đoạn này là việc khai thác Di sản Thiên nhiên Thế giới Vịnh Hạ Long như một biểu tượng văn hóa và du lịch toàn cầu. Vịnh Hạ Long không chỉ được quảng bá như một điểm đến du lịch nổi tiếng mà còn trở thành cầu nối văn hóa, nơi diễn ra nhiều sự kiện quốc tế quan trọng. Các hoạt động giao lưu văn hóa, biểu diễn nghệ thuật, hội thảo chuyên đề và triển lãm văn hóa đã được tổ chức thường xuyên tại Vịnh Hạ Long, thu hút sự quan tâm của du khách quốc tế, các nhà nghiên cứu và giới truyền thông. Những sự kiện này không chỉ góp phần quảng bá hình ảnh Vịnh Hạ Long mà còn giúp lan tỏa nét đẹp văn hóa Việt Nam, thúc đẩy tình hữu nghị và hợp tác với các nước trên thế giới.

Bên cạnh đó, Quảng Ninh cũng chú trọng đến việc đẩy mạnh các hoạt động giao lưu văn hóa với các địa phương nước ngoài, đặc biệt là với các đối tác chiến lược trong khu vực ASEAN và Trung Quốc. Các chương trình hợp tác văn hóa song phương đã tạo điều kiện để giới thiệu di sản văn hóa, nghệ thuật, ẩm thực và phong tục tập quán đặc sắc của Quảng Ninh đến bạn bè quốc tế, đồng thời tiếp thu những giá trị văn hóa tiên tiến, phong phú từ các nước bạn.

Các sự kiện lễ hội văn hóa lớn của Quảng Ninh như Lễ hội Carnaval Hạ Long ngày càng khẳng định vị thế là một sự kiện văn hóa quốc tế, tạo dấu ấn sâu sắc trong lòng du khách trong nước và quốc tế. Sự kiện này không chỉ là hoạt động quảng bá du lịch mà còn thể hiện tinh thần hội nhập quốc tế sâu rộng, giới thiệu vẻ đẹp độc đáo của thiên nhiên và con người Quảng Ninh.

Ngoại giao văn hóa trong giai đoạn 2015-2020 của Quảng Ninh đã chuyển từ giai đoạn "lồng ghép" sang một bước phát triển mạnh mẽ và chủ động hơn. Các hoạt động được triển khai bài bản, có trọng tâm, trọng điểm, gắn với phát triển kinh tế, xã hội của địa phương. Đây là bước đệm quan trọng tạo tiền đề để Quảng Ninh tiếp tục xây dựng và phát triển một chiến lược ngoại giao văn hóa chuyên nghiệp, bền vững hơn trong giai đoạn tiếp theo.

Giai đoạn từ năm 2020 đến năm 2024

Giai đoạn từ năm 2020 đến năm 2024 đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong quá trình phát triển và triển khai Chiến lược Ngoại giao Văn hóa của tỉnh Quảng Ninh. Đây là thời kỳ mà các hoạt động ngoại giao văn hóa không chỉ được tiến hành mạnh mẽ mà còn được tổ chức một cách bài bản, hệ thống và có chiều sâu hơn so với các giai đoạn trước.

Cơ sở định hướng của chiến lược này xuất phát từ Quyết định số 208/2011/QĐ-TTg ngày 14/2/2011 của Thủ tướng Chính phủ về Chiến lược Ngoại giao Văn hóa đến năm 2020, khẳng định vai trò của ngoại giao văn hóa trong nền ngoại giao toàn diện, hiện đại của Việt Nam. Theo đó, ngoại giao văn hóa cùng với ngoại giao kinh tế và ngoại giao chính trị tạo thành ba trụ cột quan trọng, bổ trợ và tác động lẫn nhau, góp phần thực hiện đường lối đối ngoại của Đảng và Nhà nước. Trong ba trụ cột này, ngoại giao chính trị đóng vai trò định hướng chiến lược, ngoại giao kinh tế là nền tảng vật chất, còn ngoại giao văn hóa chính là nền tảng tinh thần, tạo dựng sự hiểu biết và gắn kết giữa các quốc gia.

Trên cơ sở tinh thần này, tỉnh Quảng Ninh đã cụ thể hóa định hướng chiến lược bằng việc ban hành Kế hoạch số 188/KH-UBND ngày 04/8/2022 của Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh về triển khai Chiến lược Ngoại giao Văn hóa của tỉnh đến năm 2030. Kế hoạch này được xem như một dấu mốc quan trọng trong công tác ngoại giao văn hóa của tỉnh, đưa hoạt động ngoại giao văn hóa từ tầm nhìn rộng lớn thành những mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp cụ thể.

Kế hoạch số 188/KH-UBND đã xác định bốn nhiệm vụ trọng tâm:

1. Quảng bá giá trị văn hóa đặc sắc của Quảng Ninh ra thế giới: Tập trung giới thiệu các di sản văn hóa, danh lam thắng cảnh nổi bật của tỉnh, đặc biệt là Vịnh Hạ Long - Di sản Thiên nhiên Thế giới. Các chương trình giao lưu văn hóa quốc tế, triển lãm nghệ thuật, biểu diễn văn hóa truyền thống và hiện đại được tổ chức định kỳ để quảng bá nét đẹp văn hóa Quảng Ninh đến với bạn bè quốc tế.

2. Tăng cường hợp tác và giao lưu văn hóa quốc tế: Chủ động mở rộng hợp tác với các nước trong khu vực và trên thế giới, đặc biệt với các quốc gia ASEAN và Trung Quốc - những đối tác quan trọng trong hợp tác văn hóa và phát triển du lịch. Các hoạt động giao lưu văn hóa, trao đổi đoàn nghệ thuật, hội thảo và triển lãm quốc tế đã góp phần thúc đẩy hiểu biết lẫn nhau và tình hữu nghị giữa Quảng Ninh với bạn bè quốc tế.

3. Thu hút đầu tư và phát triển du lịch qua các hoạt động văn hóa: Ngoại giao văn hóa được lồng ghép khéo léo với hoạt động xúc tiến đầu tư và quảng bá du lịch. Tỉnh đã tổ chức thành công nhiều sự kiện quốc tế, hội chợ du lịch và lễ hội đặc sắc như Carnaval Hạ Long - sự kiện văn hóa quốc tế đặc trưng của Quảng Ninh, thu hút hàng triệu lượt khách du lịch mỗi năm.

4. Xây dựng thương hiệu văn hóa Quảng Ninh trên trường quốc tế: Tỉnh chú trọng xây dựng hình ảnh Quảng Ninh hiện đại, giàu bản sắc văn hóa và năng động, gắn kết chặt chẽ với các giá trị di sản văn hóa và thiên nhiên, đồng thời đẩy mạnh phát triển các sản phẩm văn hóa có giá trị cao để xuất khẩu và quảng bá ra thế giới.

Việc ban hành Kế hoạch số 188/KH-UBND không chỉ tạo ra một khung pháp lý vững chắc và định hướng chiến lược rõ ràng cho công tác ngoại giao văn hóa đến năm 2030 mà còn khẳng định quyết tâm cao độ của lãnh đạo tỉnh trong việc đưa ngoại giao văn hóa trở thành công cụ sắc bén để phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao vị thế và tầm ảnh hưởng của Quảng Ninh trên trường quốc tế.

Nhìn lại giai đoạn 2020-2024, có thể thấy rằng ngoại giao văn hóa của Quảng Ninh đã thực sự chuyển mình từ nhận thức sang hành động thực tiễn. Các chương trình, hoạt động cụ thể được triển khai hiệu quả, đồng bộ và thiết thực hơn, không chỉ góp phần quảng bá hình ảnh tỉnh nhà mà còn tạo điều kiện để các giá trị văn hóa truyền thống hòa quyện và lan tỏa trong môi trường hội nhập quốc tế sâu rộng. Đây chính là nền tảng quan trọng để Quảng Ninh tiếp tục phát triển ngoại giao văn hóa theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại và bền vững trong những năm tiếp theo.

Những dấu ấn và thành tựu nổi bật:

Trong thập kỷ qua, ngoại giao văn hóa Quảng Ninh đã ghi dấu ấn đậm nét qua nhiều hoạt động hợp tác quốc tế và quảng bá hình ảnh. Tỉnh duy trì và tăng cường quan hệ hữu nghị truyền thống với Khu Tự trị Dân tộc Choang Quảng Tây (Trung Quốc) thông qua giao lưu văn hóa vùng biên, và với ba tỉnh Bắc Lào (Luông Pha Băng, Hủa Phăn, Xay Nhạ Bu Ly) qua các hoạt động trao đổi lễ tết, lễ hội và giao lưu sinh viên. Mối quan hệ tốt đẹp với Nga, các nước SNG và ASEAN cũng được củng cố. Quảng Ninh tích cực tuyên truyền về quan hệ Việt - Trung, đồng thời cử nhiều đoàn công tác ra nước ngoài giao lưu, học tập kinh nghiệm, quảng bá văn hóa Việt Nam và Quảng Ninh. Công tác quản lý, hướng dẫn báo chí nước ngoài hoạt động tại tỉnh được chú trọng, đảm bảo an ninh và định hướng tuyên truyền tích cực về Vịnh Hạ Long và Quảng Ninh.

Lễ ký kết Thỏa thuận hợp tác về phát triển du lịch giữa các doanh nghiệp của tỉnh Quảng Ninh và Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây. (Ảnh: Văn Đức/TTXVN)

Các sự kiện văn hóa nghệ thuật thường niên như Lễ hội Hoa Anh đào-Mai vàng Yên Tử, Carnaval Hạ Long, Hội thi hát đối Việt-Trung trên biên giới, cùng với việc cử đoàn nghệ thuật tham gia sự kiện quốc tế và hợp tác văn hóa với nhiều địa phương trên thế giới (Quảng Tây, Hải Nam - Trung Quốc; Gangwon - Hàn Quốc; Luang Prabang - Lào; Cebu - Philippines; Nhật Bản; Liên hoan Xiếc quốc tế Hạ Long) đã giới thiệu một Hạ Long đa sắc màu trong quá trình hội nhập.

Các lễ hội truyền thống đặc sắc (Tuần lễ Du lịch Hạ Long, Yên Tử, Xuân Ngoạ Vân, Tiên Công, Đền Cửa Ông, Trà Cổ, đình Quan Lạn) đã trở thành sản phẩm du lịch văn hóa độc đáo, thu hút du khách quốc tế, khẳng định vai trò của văn hóa như một sức mạnh mềm, mở đường cho quan hệ đối ngoại và xúc tác ngoại giao chính trị, kinh tế.

Quảng Ninh thường xuyên cử các đoàn tham gia chương trình văn nghệ, thể thao quốc tế (Giải bơi thuyền chải Châu Á 2016, các giải thể thao khu vực Đông Nam Á, Giải đua thuyền rồng quốc tế ASEAN), tham gia hội chợ, sự kiện quảng bá du lịch ở trong và ngoài nước (Đông Bắc Á, Châu Âu). Tỉnh cũng hỗ trợ duy trì, bảo tồn và nâng cao chất lượng các loại hình nghệ thuật dân gian (Hát Nhà tơ, Soóng Cọ, giao duyên, Then).

Thanh niên Việt Nam - Trung Quốc hát đối trên sông biên giới - trong khuôn khổ Hội chợ thương mại du lịch quốc tế Việt - Trung, đã diễn ra chương trình giao lưu hát đối trên sông biên giới, giữa thanh niên TP.Móng Cái (Quảng Ninh, Việt Nam) và TP.Đông Hưng (Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây, Trung Quốc) - 2023

Hợp tác giáo dục với ba tỉnh Bắc Lào được tăng cường thông qua hoạt động giao lưu, tặng quà cho lưu học sinh Lào đang học tập tại Quảng Ninh, tổ chức các hoạt động ngoại khóa tham quan di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh Việt Nam, góp phần tăng cường hiểu biết và tình hữu nghị Việt - Lào. Ngành giáo dục cũng đón tiếp nhiều đoàn cán bộ Lào sang thăm và trao đổi kinh nghiệm.

Trường THPT Hòn Gai và Tiểu học Hữu Nghị tham gia dự án dạy tăng cường tiếng Pháp với sự hợp tác của Hiệp hội ABCDE (Pháp). Sở Giáo dục và Đào tạo tham gia dự án JICA về xử lý rác thải trên biển, phối hợp xây dựng giáo trình giáo dục môi trường. Nhiều cán bộ giáo dục đã được cử đi tập huấn tại Nhật Bản. Tỉnh Đoàn phối hợp cử đoàn thanh thiếu niên tham gia các diễn đàn quốc tế, giao lưu và quảng bá văn hóa Quảng Ninh.

Trường THPT Hòn Gai và Tiểu học Hữu Nghị tham gia dự án dạy tăng cường tiếng Pháp với sự hợp tác của Hiệp hội ABCDE (Pháp). Sở Giáo dục và Đào tạo tham gia dự án JICA về xử lý rác thải trên biển, phối hợp xây dựng giáo trình giáo dục môi trường.

Công tác bảo tồn và phát huy di sản được chú trọng với việc hoàn thiện hồ sơ Yên Tử trình UNESCO công nhận Di sản Văn hóa Thế giới, phối hợp Hải Phòng hoàn thiện hồ sơ Vịnh Hạ Long - quần đảo Cát Bà là Di sản Thiên nhiên Thế giới, xây dựng hồ sơ Thương cảng Vân Đồn là di tích quốc gia đặc biệt. Tỉnh tạo điều kiện thuận lợi cho các đoàn làm phim, phóng viên trong và ngoài nước đến tác nghiệp, quảng bá vẻ đẹp văn hóa, thiên nhiên, con người Quảng Ninh ra thế giới.

Hướng đến một thập kỷ mới đột phá và toàn diện hơn

Nhìn lại một thập kỷ, ngoại giao văn hóa Quảng Ninh đã có bước chuyển mình đáng kể, từ hoạt động đơn lẻ sang gắn kết chặt chẽ với ngoại giao chính trị, kinh tế và nhân dân. Mục tiêu xuyên suốt là nâng cao vị thế của tỉnh và Việt Nam trên trường quốc tế, tranh thủ sự ủng hộ quốc tế, quảng bá văn hóa Việt Nam, đồng thời góp phần xây dựng một thế giới hòa bình và phát triển. Ngoại giao văn hóa được xác định là nền tảng tinh thần, củng cố đoàn kết, hữu nghị, tạo môi trường hòa bình cho phát triển kinh tế - xã hội và an ninh quốc phòng.

Giao lưu Hát đối trên sông biên giới Bắc Luân giữa Thanh niên Móng Cái (Việt Nam) và Thanh niên Đông Hưng (Trung Quốc) năm 2023

Công tác triển khai ngoại giao văn hóa trở thành nhiệm vụ thường xuyên của các cấp, ngành, địa phương, với sự tăng cường nhận thức và đồng thuận xã hội về tầm quan trọng của việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, đồng thời đấu tranh với các sản phẩm văn hóa độc hại và luận điệu sai trái. Tỉnh đã huy động sự tham gia của nhiều chủ thể vào truyền thông ngoại giao văn hóa, quảng bá hình ảnh, con người, lịch sử, bản sắc, tiềm năng và cơ hội hợp tác của Quảng Ninh đến bạn bè quốc tế.

Điểm mới trong giai đoạn này là sự gắn kết chiến lược ngoại giao văn hóa với thông tin đối ngoại. Quảng Ninh chủ động cung cấp thông tin về đường lối, chính sách, tình hình kinh tế - xã hội thông qua các hoạt động đối ngoại, xây dựng ấn phẩm đa ngôn ngữ quảng bá văn hóa, du lịch trên nhiều kênh, tổ chức xúc tiến du lịch quy mô lớn ở nhiều quốc gia. Công tác thông tin, tuyên truyền về ngoại giao văn hóa và bản sắc văn hóa tỉnh được đổi mới trên các phương tiện truyền thông đại chúng, chú trọng ứng dụng công nghệ hiện đại.

Tỉnh tăng cường tổ chức và thu hút các hoạt động giao lưu văn hóa quốc tế, tạo điều kiện cho sự tham gia của đối tác truyền thống và mở rộng hợp tác với các thành phố, địa phương trên thế giới. Đồng thời, Quảng Ninh tích cực tham gia các sự kiện văn hóa quốc tế, giới thiệu hình ảnh, con người, văn hóa đặc trưng và tiếp thu tinh hoa văn hóa thế giới.

Việc đầu tư, quảng bá, bảo tồn và phát huy các loại hình nghệ thuật dân gian, xây dựng, bảo tồn làng văn hóa truyền thống gắn với du lịch, phát triển làng nghề được chú trọng, tạo nền tảng vững chắc cho ngoại giao văn hóa. Nghiên cứu phát triển ngành công nghiệp văn hóa với các tiềm năng sẵn có như du lịch văn hóa, nghệ thuật biểu diễn, mỹ thuật… được đẩy mạnh, ứng dụng khoa học công nghệ vào sáng tạo và nâng cao chất lượng dịch vụ văn hóa. Tỉnh cũng chủ động đăng cai, phối hợp tổ chức các sự kiện văn hóa nghệ thuật quốc tế, lồng ghép quảng bá công nghiệp văn hóa với ngoại giao văn hóa.

Ngoại giao văn hóa được gắn kết chặt chẽ với ngoại giao chính trị, kinh tế thông qua việc duy trì, mở rộng hợp tác với các địa phương quốc tế, lồng ghép hoạt động văn hóa trong các chuyến thăm, làm việc của lãnh đạo tỉnh, tăng cường trao đổi, đề xuất tổ chức giao lưu văn hóa và tham gia các sự kiện văn hóa đối ngoại nhân các dịp lễ, tết, sự kiện chính trị quan trọng. Hoạt động ngoại giao văn hóa trong đối ngoại nhân dân cũng được chú trọng. Công tác chuẩn hóa quà tặng, trang phục, nghi lễ đối ngoại được thực hiện theo quy định và thông lệ quốc tế, ưu tiên các sản phẩm văn hóa đặc trưng của tỉnh. Hình ảnh thiên nhiên, văn hóa, con người, nghệ thuật dân gian, đặc sản, ẩm thực Quảng Ninh được tích cực đưa vào các hoạt động xúc tiến du lịch, thương mại quốc tế, lồng ghép trong các kế hoạch xúc tiến hàng năm và các hoạt động thu hút đầu tư, khách du lịch, trao đổi thương mại, góp phần mở rộng và đa dạng hóa quan hệ quốc tế của tỉnh. 

Trong bối cảnh kinh tế, chính trị Việt Nam và thế giới có nhiều biến động, Quảng Ninh cần triển khai đồng bộ các giải pháp để nâng cao hiệu quả ngoại giao văn hóa Quảng Ninh trong bối cảnh mới :

Về cơ chế: Tỉnh cần kiện toàn bộ máy lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý bằng cách quán triệt sâu rộng các văn bản chỉ đạo (Nghị quyết 22-NQ/TW, Nghị quyết 17-NQ/TU, Kế hoạch 188/KH-UBND), nâng cao hiệu quả phối hợp liên ngành và xây dựng quy chế phối hợp cụ thể giữa các sở, ban, ngành, địa phương.

Về chiến lược: Cần rà soát, cập nhật Kế hoạch 188/KH-UBND, xây dựng các chương trình ngoại giao văn hóa trọng điểm, ưu tiên các lĩnh vực văn hóa đặc sắc. Phát triển đa dạng sản phẩm ngoại giao văn hóa, kết hợp truyền thống và hiện đại (văn hóa số, giao lưu trực tuyến), đồng thời nghiên cứu thị trường và đối tượng mục tiêu để có thông điệp, hình thức quảng bá phù hợp.

Về nguồn lực: Tăng cường đầu tư ngân sách ổn định và có lộ trình tăng cho ngoại giao văn hóa, đặc biệt cho các chương trình trọng điểm và quảng bá quốc tế. Đẩy mạnh xã hội hóa, khuyến khích doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân tham gia và chủ động thu hút nguồn lực, hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế và quốc gia đối tác.

Về năng lực: Nâng cao trình độ đội ngũ cán bộ đối ngoại văn hóa thông qua đào tạo chuyên sâu về kiến thức, kỹ năng (ngoại ngữ, truyền thông đa phương tiện), tăng cường trao đổi kinh nghiệm quốc tế và hợp tác với các chuyên gia, nhà nghiên cứu.

Về phương thức và phương hướng hợp tác: Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông hiện đại bằng cách xây dựng kênh đa ngôn ngữ, sử dụng hiệu quả công cụ truyền thông số (VR, AR, video…), hợp tác chặt chẽ với các cơ quan truyền thông quốc tế. Đồng thời, cần mở rộng quan hệ với các tổ chức quốc tế (UNESCO), thúc đẩy hợp tác song phương, đa phương với các quốc gia, vùng lãnh thổ, đặc biệt là khu vực ASEAN và các đối tác kinh tế, du lịch quan trọng, đồng thời tích cực tham gia các diễn đàn văn hóa quốc tế.

Trong bối cảnh năm 2025, Quảng Ninh cần tập trung quảng bá các giá trị văn hóa gắn với sự ổn định, phát triển bền vững, sử dụng ngoại giao văn hóa như công cụ hỗ trợ ngoại giao kinh tế, chính trị và ưu tiên các hoạt động có tính tương tác cao để xây dựng hiểu biết, tin cậy với đối tác quốc tế.