Gần như ngay sau khi bước vào Phòng Bầu dục của Nhà Trắng vào ngày đầu tiên làm tổng thống, ông Joe Biden đã bắt tay hủy bỏ các chính sách di trú của người tiền nhiệm mà ông đã chỉ trích trong suốt chiến dịch tranh cử năm 2020 là khắc nghiệt và vô nhân đạo.

Rất nhiều thứ đã thay đổi trong ba năm qua.

Ông Biden, giờ đây có vẻ ngày càng giống cựu Tổng thống Donald Trump, đang thúc ép Quốc hội về những luật lệ hạn chế tị nạn, điều mà khó có thể tưởng tượng được khi ông nhậm chức. Ông đang làm điều đó dưới áp lực không chỉ từ Đảng Cộng hòa mà còn từ Đảng Dân chủ, bao gồm cả các quan chức dân cử ở các thành phố cách biên giới hàng ngàn km, những người đang cảm nhận được tác động của những người xin tị nạn đến Hoa Kỳ với số lượng kỷ lục.

Di dân không nhà tại Boston, Massachusetts

Với chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2024 đang hình thành như một cuộc tái đấu có thể xảy ra giữa ông Biden và ông Trump, vấn đề di trú đã trở thành một trong những gánh nặng tiềm tàng lớn nhất của tổng thống. Ông Biden, đang tìm cách trung hòa, đã chấp nhận một biện pháp lưỡng đảng sâu rộng vẫn đang được đàm phán tại Thượng viện nhằm mở rộng quyền hạn của ông trong việc đặt ra các giới hạn nghiêm ngặt mới đối với việc vượt biên giới.

“Nếu dự luật đó trở thành luật ngày hôm nay, tôi sẽ đóng cửa biên giới ngay bây giờ và sửa chữa nhanh chóng,” ông Biden nói vào cuối tuần trước.

Tương lai của dự luật là không chắc chắn và ông Trump đã cân nhắc chống lại nó, nhưng các đồng minh Đảng Dân chủ của ông Biden ngày càng mất kiên nhẫn.

Thống đốc Arizona Katie Hobbs, một đảng viên Đảng Dân chủ cấp tiến, gần đây đã kêu gọi tổng thống điều động Lực lượng Vệ binh Quốc gia, và khi ông từ chối, bà đã tự mình làm điều đó với chi phí của tiểu bang.

“Mọi người dân Arizona nên biết rằng chúng tôi đang thực hiện các bước quan trọng và có ý nghĩa để giữ an toàn cho họ, ngay cả khi chính phủ liên bang từ chối,” bà Hobbs nói trong bài phát biểu tại tiểu bang vào tháng Giêng vừa qua.

Dòng người đổ vào nước Mỹ đã gây căng thẳng cho các dịch vụ xã hội ở các thành phố bao gồm New York, Chicago và Denver, những nơi đang vất vả để cung cấp nơi cư trú cho hàng nghìn người xin tị nạn không có nhà ở hoặc giấy phép làm việc. Hình ảnh những di dân không có nơi nào để ở phải cắm trại ở nơi công cộng đã tràn ngập các bản tin địa phương.

Tuần trước, 9 thống đốc Dân chủ trên khắp đất nước đã gửi thư cho ông Biden và các nhà lãnh đạo quốc hội yêu cầu Washington hành động “để giải quyết những gì đã trở thành một cuộc khủng hoảng nhân đạo”.

Nhân viên làm việc tại địa điểm dựng lều trú ẩn ở Chicago. Ảnh: AP

Các thống đốc tiểu bang Arizona, California, Colorado, Illinois, Maryland, Massachusetts, New Jersey, New York và New Mexico viết, các tiểu bang và thành phố đang chi hàng tỷ đô la để ứng phó nhưng không thể sánh kịp với tốc độ kỷ lục của những người mới đến.

Họ yêu cầu tiền để giúp đáp ứng nhu cầu trước mắt của họ và cam kết nỗ lực hướng tới hiện đại hóa luật di trú.

Các thống đốc viết: “Rõ ràng là hệ thống di trú quốc gia của chúng ta đã lỗi thời và không được chuẩn bị để ứng phó với làn sóng di cư toàn cầu chưa từng có này”.

Trong khi đó, ông Trump lại mong muốn khuấy động nhiệt tâm mà biên giới đã khơi dậy trong chiến dịch tranh cử thành công năm 2016 của ông, khi lời thề xây một bức tường dọc biên giới phía nam với Mexico có lẽ đã trở thành lời kêu gọi tập hợp quen thuộc nhất của ông.

“Đó là một thông điệp gây được tiếng vang không chỉ với các đảng viên Đảng Cộng hòa hay Đảng Dân chủ, mà còn trên khắp đất nước, bởi vì giờ đây ngay cả những thành phố cấp tiến, những thành phố thuộc đảng Dân chủ, những thị trưởng Dân chủ, họ cũng đang nói rằng chúng tôi không thể giải quyết cuộc khủng hoảng nữa và phải giúp chúng tôi,” ông Corey Lewandowski, người quản lý chiến dịch tranh cử đầu tiên năm 2016 của ông Trump, nói. “Đó là một sự thay đổi cơ bản trong suy nghĩ về vấn đề này trong 8 năm qua”.

Ông Trump đã than thở vào cuối tuần qua rằng thông điệp biên giới của ông đã không gây được tiếng vang khi ông tái tranh cử vào năm 2020.

Ông Trump nói tại một cuộc vận động tranh cử hôm 30/1 ở Las Vegas: “Không ai muốn nghe về biên giới. Chúng ta không có vấn đề gì về biên giới. Nhưng bây giờ chúng ta có thể nói về biên giới bởi vì nó chưa bao giờ tồi tệ hơn bây giờ.”

Lúc làm tổng thống, ông Trump đã tách trẻ em ra khỏi gia đình của chúng ở biên giới Mỹ-Mexico như một nỗ lực ngăn cản người dân vượt biên trong một chính sách bị các nhà lãnh đạo thế giới, các nhà lập pháp Hoa Kỳ và thậm chí cả Giáo hoàng Francis coi là vô nhân đạo. Khi tranh cử lần đầu tiên, ông gọi những người nhập cư Mexico là “những kẻ hiếp dâm và tội phạm” và chiến dịch vận động năm nay đang đi xa hơn, nói rằng những di dân đang “hủy hoại dòng máu của đất nước chúng ta”.

Ảnh minh hoạ 

Tổng số vụ trục xuất trong nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Barack Obama, người đã ban hành các ưu tiên thực thi tương tự như của ông Biden, đã cao hơn so với dưới thời ông Trump. Điều đó một phần là do thiếu sự hợp tác từ nhiều thành phố và tiểu bang có lãnh đạo phản đối chính sách di trú của ông Trump.

Vào cuối nhiệm kỳ của ông Trump, Hoa Kỳ đã hoàn thành việc xây dựng hơn 720 km bức tường mới dọc theo biên giới dài 3.145 km. Phần lớn công trình được xây dựng ở những khu vực đã có sẵn một số hình thức rào cản.

Một thỏa thuận di trú tại Quốc hội đã được thảo luận trong nhiều tuần hiện đang sụp đổ phần lớn là do ông Trump không muốn để ông Biden giành chiến thắng trong vấn đề di trú, một vấn đề mà ông muốn giải quyết như vấn đề của riêng mình khi tìm cách quay trở lại Toà Bạch Ốc, và những người ủng hộ trong Quốc hội đang làm theo sự dẫn dắt của ông.

Phát ngôn viên Toà Bạch Ốc Angelo Fernandez Hernandez cho biết các đảng viên Đảng Cộng hòa tại Hạ viện dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Mike Johnson đang ngăn cản nỗ lực cải thiện an ninh biên giới của ông Biden.

Sự không hài lòng trong cử tri đã leo thang.

Ông Wayne Bowens, một nhân viên bất động sản đã nghỉ hưu 72 tuổi ở Scottsdale, Arizona, cho biết ông cảm thấy chán ghét những động thái biên giới gần đây của cả ông Biden lẫn ông Trump. Ông nói rằng ông Biden chỉ thay đổi quan điểm vì lo lắng về việc thua cuộc và ông Trump đang hy vọng ngăn chặn thỏa thuận của Thượng viện để giúp ông giành chiến thắng.

“Ukraine, Israel. Mọi người đang chết dần. Tuy nhiên, những người khác đang nghĩ, ‘Tôi có thể nhận được bao nhiêu phiếu bầu nếu chơi đúng cách,” ông Bowens, một đảng viên Đảng Cộng hòa không thích cả hai ứng cử viên hàng đầu nhưng có khả năng sẽ bỏ phiếu cho ông Trump trừ khi một ứng cử viên bên thứ ba khả thi xuất hiện, nói. “Nó đã trở thành một thế giới rất kinh tởm.”

 Tổng thống Joe Biden

Di trú vẫn là mối lo ngại lớn của cử tri trong cuộc bầu cử năm 2024. Một cuộc thăm dò của AP-NORC hồi đầu tháng này cho thấy những người bày tỏ quan ngại về vấn đề di trú đã tăng lên 35% từ mức 27% của năm ngoái. Hầu hết đảng viên Đảng Cộng hòa, 55%, cho rằng chính phủ cần tập trung vào vấn đề di trú vào năm 2024, trong khi 22% đảng viên Đảng Dân chủ coi di trú là ưu tiên hàng đầu. Con số này tăng lần lượt từ 45% và 14% vào tháng 12 năm 2022.

Các vụ bắt giữ vì vượt biên trái phép từ Mexico đã đạt mức cao nhất mọi thời kỳ trong tháng 12 kể từ khi số liệu hàng tháng được công bố.

Lực lượng Tuần tra Biên giới chỉ ghi nhận dưới 250.000 vụ bắt giữ ở biên giới Mexico trong tháng 12/2023, tăng 31% so với 191.000 vụ trong tháng 11/2023 và tăng 13% so với 222.000 vụ vào tháng 12 năm 2022, mức cao nhất mọi thời kỳ trước đó.

Ông Mike Madrid, một chiến lược gia của Đảng Cộng hòa có trụ sở tại California, người từng làm việc để đánh bại ông Trump và có một cuốn sách về các cử tri gốc châu Mỹ Latin, sẽ được phát hành vào mùa hè này cho biết tình hình ở biên giới khiến ông Biden dễ bị tổn thương trước hai nhóm cử tri mà ông cần phải giành chiến thắng – những người gốc châu Mỹ Latin và phụ nữ Đảng Cộng hòa da trắng có trình độ đại học. Ông Madrid nói, ông Biden không có lựa chọn nào khác ngoài việc thắt chặt an ninh biên giới và hạn chế người tị nạn, mặc dù điều đó sẽ khiến những người cấp tiến trong đảng của ông tức giận.

“Đó là vấn đề lớn nhất của ông ấy,” ông Madrid nói. “Và đó là cơ hội lớn nhất, bởi vì tôi nghĩ nếu ông ấy có thể đưa đảng Cộng hòa vào thế thủ thì ông sẽ ở vị thế rất tốt để giành chiến thắng trong cuộc tái tranh cử.”

Lê Linh/ Theo AP