Đầu năm 2024, chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ đang đứng trước ngã ba đường với nhiều thách thức. Mỹ đang vướng vào hai cuộc chiến, một ở châu Âu và một ở Tây Á. Điều này gây ảnh hưởng sâu sắc đến chính quyền tổng thống Biden cả trong và ngoài nước.
Mặc dù, Mỹ quyết tâm trong việc hỗ trợ các đồng minh là Ukraine và Israel trên các nguyên tắc chủ quyền, giữ gìn dân chủ và cam kết không thể lay chuyển đối với hoạt động chống khủng bố, nhưng điều này lại không mang lại lợi ích chính trị trong nước.
Trái lại, các cuộc thăm dò cho thấy Tổng thống Biden có thể là một trong những Tổng thống Hoa Kỳ được ưu ái nhất trong thời gian dài.
 |
| Tổng thống Mỹ Joe Biden |
Đối với Đảng Dân chủ, một mối lo ngại lớn hơn là cựu Tổng thống Donald Trump đang dẫn đầu trong hầu hết các cuộc thăm dò. Cân bằng chính trị và an ninh từ điều này có thể ảnh hưởng đến chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ trong ít nhất năm thập kỷ tới.
Hoa Kỳ đang quay cuồng trong những lựa chọn chính sách được thực hiện trong vài năm qua. Năm 2023 mang đến cả cơ hội và thách thức cho chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ.
Với tư cách là siêu cường vượt trội thế giới, Washington đã tìm cách khẳng định vai trò lãnh đạo trong bối cảnh địa chính trị đang thay đổi thông qua các hủ trương lập pháp như Đạo luật CHIPS cũng như một bước đi chiến lược ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương với AUKUS vào năm 2021.
Tuy nhiên, các cường quốc đối thủ ngày càng thử thách Mỹ, khi Nga kéo dài chiến sự ở Ukraine, lách lệnh trừng phạt và việc Trung Quốc đẩy mạnh ranh giới trên Biển Đông cũng như trên bầu trời với vụ 'khinh khí cầu gián điệp'.
Trung Quốc đã nổi lên như một thách thức đối ngoại chính yếu đối với Hoa Kỳ, và việc quản lý sự tự tin ngày càng tăng về quân sự, kinh tế và công nghệ của Trung Quốc có lẽ là thách thức dài hạn hàng đầu.
Trung Quốc có khả năng chi phối chính sách đối ngoại của Mỹ bất kể ai lên nắm quyền trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vào cuối năm nay.
Trong lĩnh vực sản xuất chất bán dẫn, một công nghệ quan trọng của thế kỷ 21, Hoa Kỳ đã thông qua Đạo luật Khoa học và CHIPS lưỡng đảng vào năm ngoái để tăng cường năng lực sản xuất trong nước và khả năng cạnh tranh ngay cả khi nước này mất vị thế trước châu Á trong đổi mới thiết kế và chế tạo tiên tiến.
Để chống lại ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc trong khu vực, Mỹ đã chuyển sang tăng cường Bộ tứ, AUKUS và xây dựng quan hệ đối tác thương mại Khung kinh tế Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương (IPEF) với 12 đối tác trong khu vực.
 |
| Tổng thống Joe Biden tại Hội nghị thượng đỉnh nhóm " Bộ Tứ" ở Tokyo, Nhật Bản |
Việc Mỹ rút khỏi Thỏa thuận Kế hoạch hành động toàn diện chung vào năm 2018 và việc rút khỏi Afghanistan vào năm 2021 đã tạo ra khoảng trống chiến lược trong khu vực, góp phần làm gia tăng rạn nứt trong khu vực kể từ đó.
Tại hội nghị thượng đỉnh Hợp tác kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC) tháng 11 năm 2023, Tổng thống Biden đã gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nhưng những khác biệt lớn vẫn tồn tại về thương mại, công nghệ và an ninh.
Hội nghị thượng đỉnh đã công bố các sáng kiến như chương trình nghị sự 'Global Gateway' để hợp tác về khí hậu, sức khỏe và an ninh lương thực.
Hoa Kỳ cũng đề xuất Quan hệ đối tác kết nối kỹ thuật số cho khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tại hội nghị này.
Bất chấp sự cạnh tranh với Trung Quốc, Washington thừa nhận lợi ích chung trong việc giải quyết các thách thức xuyên quốc gia một cách đa phương.
Thúc đẩy các quy tắc kỹ thuật số tiêu chuẩn cao và đầu tư cơ sở hạ tầng bền vững nhấn mạnh chủ nghĩa đa phương của Hoa Kỳ bên cạnh cạnh tranh.
Cuộc chiến khốc liệt ở Ukraine bắt đầu bằng cuộc xâm lược của Nga vào đầu năm 2022 đã đặt ra một thử thách quan trọng khác đối với khả năng lãnh đạo của Mỹ vào năm 2023.
Xung đột Nga-Ukraine đã làm trầm trọng thêm tình trạng bất ổn trên khắp châu Âu rộng lớn hơn và nêu bật rõ ràng những hạn chế về sức mạnh của Mỹ cũng như uy tín răn đe trong Hiệp ước phía đông Bắc Đại Tây Dương.
Mỹ đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự hồi sinh và củng cố nội bộ của NATO trước sự hiếu chiến của quân đội Nga.
Tại Liên hợp quốc, chính sách ngoại giao khéo léo của Mỹ đã giúp ngăn chặn sự phủ quyết của Nga hoặc Trung Quốc đối với các nghị quyết quan trọng giải quyết cuộc chiến Ukraine và xung đột Syria, đồng thời xoa dịu những lo ngại của Israel.
 |
| Ông Joe Biden và ông Tập Cận Bình trong một cuộc gặp năm 2013 |
Mục tiêu chính sách đối ngoại quan trọng được Washington vạch ra vào năm 2023 là mở rộng quan hệ chiến lược với một Ấn Độ đang trỗi dậy.
Giải quyết căng thẳng giữa Ấn Độ và Pakistan cũng vẫn là một hành động cân bằng khó khăn đối với các nhà ngoại giao Mỹ.
Ở Tây Á, khu vực lâu nay được Mỹ quan tâm chiến lược, chính sách của Mỹ đã để lại khoảng trống cho các bên tham gia khác như Nga và Trung Quốc, khi Washington tập trung chăm chú vào các vấn đề địa chính trị cấp bách khác vào năm 2023.
Nhìn chung, bối cảnh chính sách đối ngoại của chính quyền Biden để lại một di sản khá mâu thuẫn cho khả năng quản lý và lãnh đạo của Mỹ.
Ưu thế quân sự toàn cầu của Hoa Kỳ và các nền tảng cơ bản về lợi thế chiến lược của nước này rõ ràng vẫn là không có đối thủ trong tương lai gần.
Tuy nhiên, sự gia tăng và ngày càng phức tạp của các thách thức đối với lợi ích của Mỹ tiếp tục mở rộng và thay đổi, rõ rệt hơn so với thập kỷ qua.