Coi trọng mọi thành phần kinh tế có lợi cho quốc kế dân sinh

Cơ sở lý luận cho đường lối này không thể không nhắc đến tư tưởng Hồ Chí Minh – người sáng lập và lãnh đạo cách mạng Việt Nam, đồng thời cũng là người đặt nền móng tư duy về một mô hình phát triển linh hoạt, kết hợp giữa nguyên tắc và thực tiễn.

Ngay cả trong thời kỳ đấu tranh cách mạng, trong Đường cách mệnh (1927), Hồ Chí Minh từng viết: “Làm cách mệnh là để mưu hạnh phúc cho dân, chớ không phải mưu lợi cho một giai cấp riêng nào.”

 Tư tưởng này là nền tảng để Người xây dựng lập trường bao dung, xem giới tư sản dân tộc, địa chủ tiến bộ, công thương hợp pháp là những lực lượng có thể tập hợp được trong mặt trận dân tộc.

Tư duy ấy được Người vận dụng linh hoạt suốt từ thời kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ cho đến những năm đầu xây dựng CNXH ở miền Bắc.

Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, tăng trưởng kinh tế là nền tảng và mục đích của chủ nghĩa xã hội; còn “chủ nghĩa xã hội là không ngừng nâng cao mức sống của nhân dân”

Người nhấn mạnh: “Chủ nghĩa xã hội trước hết nhằm làm cho nhân dân lao động thoát nạn bần cùng, làm cho mọi người có công ăn việc làm, được ấm no và sống một đời hạnh phúc”

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nêu rõ, trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, nền kinh tế bao gồm nhiều thành phần, trong đó kinh tế tư nhân là một bộ phận hợp pháp, cần thiết.

Ngay từ sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thể hiện tư duy tiến bộ, linh hoạt và thực tiễn khi nhìn nhận vai trò của thành phần kinh tế tư nhân.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết tác phẩm “Thường thức chính trị” gồm 50 bài viết, ký bút danh Đ.X đǎng trên nhiều số báo Cứu quốc. Ảnh tư liệu

Năm 1946, trong thư gửi giới công thương Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết:

“Chính phủ, nhân dân và tôi sẽ tận tâm giúp giới công thương trong công cuộc kiến thiết kinh tế. Trong lúc này, lợi ích của giới công thương cũng là lợi ích của quốc dân” (Thư gửi giới Công thương Việt Nam, 13/10/1945).

Quan điểm này thể hiện tư duy thực tiễn của Người về vai trò của giai cấp tư sản dân tộc và kinh tế tư nhân, đồng hành cùng công cuộc kiến quốc.

Tư tưởng này cũng là nền móng lý luận cho quan điểm “coi trọng mọi thành phần kinh tế có lợi cho quốc kế dân sinh”.

Hồ Chí Minh nhìn nhận kinh tế tư nhân như một tất yếu khách quan trong giai đoạn đầu xây dựng chủ nghĩa xã hội, không đối lập về bản chất với lợi ích dân tộc nếu được định hướng đúng đắn.

Trong bài viết “Thường thức chính trị” (1953), Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng đã nhấn mạnh:

“Trong thời kỳ quá độ, nước ta có năm thành phần kinh tế... Kinh tế tư bản tư nhân là kinh tế của những nhà tư bản chưa cải tạo, họ sản xuất để kiếm lợi... Dưới chế độ nhân dân làm chủ, ta không tiêu diệt họ, nhưng phải cải tạo họ bằng nhiều hình thức.” (Hồ Chí Minh Toàn tập, tập 8, NXB CTQG, 2011, tr. 504).

Những ý kiến này cho thấy Hồ Chí Minh không bài xích kinh tế tư nhân, mà nhìn nhận kinh tế trong quan hệ biện chứng với các thành phần khác, theo tinh thần “cải tạo” dần dần, trên cơ sở tôn trọng pháp luật và định hướng của nhà nước cách mạng.

Bên cạnh đó, Hồ Chí Minh luôn đề cao tinh thần đồng hành và tạo điều kiện cho giới công thương phát triển, miễn là họ tuân thủ pháp luật và đóng góp vào sự nghiệp kiến quốc: “Chính phủ và nhân dân sẽ tận tâm giúp giới công thương trong công cuộc kiến thiết kinh tế.”¹

Kế thừa nguyên tắc cách mạng và linh hoạt trong phương pháp luận

Qua gần 40 năm tiến hành công cuộc đổi mới, Việt Nam đã thu được những thành tựu quan trọng trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, tiềm lực, vị thế và vai trò của đất nước ngày càng được củng cố và nâng cao trên trường quốc tế, đời sống của nhân dân đã có những chuyển biến tích cực.

Kế thừa tư tưởng của Người, từ khi tiến hành công cuộc đổi mới đến nay, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về phát triển kinh tế tư nhân đã có những bước chuyển quan trọng. Từ chỗ không thừa nhận sự tồn tại của kinh tế tư nhân, coi đó là nguồn gốc dẫn đến sự hình thành chủ nghĩa tư bản, đến nay Đảng đã xác định kinh tế tư nhân là động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị khẳng định: “Phát triển kinh tế tư nhân thực sự trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng XHCN, khuyến khích, bảo vệ doanh nhân yêu nước, dám nghĩ, dám làm, dám đổi mới sáng tạo.”

Điều này cho thấy nghị quyết kế thừa tư tưởng Hồ Chí Minh ở chỗ xác lập một cách rõ ràng và tích cực vai trò của kinh tế tư nhân trong cơ cấu kinh tế, không còn là “bộ phận bị cải tạo” mà là “động lực”.

Đây là sự phát triển tư duy lý luận phù hợp với bối cảnh toàn cầu hóa và cạnh tranh quốc tế.

Nghị quyết 68 sẽ khơi thông động lực phát triển kinh tế tư nhân Việt Nam. Ảnh minh họa

Tại Nghị quyết 198/2025/QH15 (17/5/2025) cũng đã nêu rõ, các cơ chế ưu đãi đặc biệt về đầu tư, tài chính, đất đai, tiếp cận thị trường cho khu vực tư nhân. Đặc biệt, quy định:

“Không kiểm tra, thanh tra doanh nghiệp quá 01 lần/năm, trừ trường hợp đặc biệt theo quy định của pháp luật".

Chính sách này cụ thể hóa tư tưởng Hồ Chí Minh về việc “làm cho các nhà tư sản quốc gia yên tâm kinh doanh” (Hồ Chí Minh Toàn tập, tập 6, tr. 320) bằng việc tạo môi trường hành chính thông thoáng, công bằng và minh bạch.

Tư tưởng Hồ Chí Minh về kinh tế tư nhân là sự kết hợp giữa nguyên tắc cách mạng và tính linh hoạt trong phương pháp luận, thể hiện tầm nhìn của một nhà tư tưởng kinh tế hiện đại.

 Những chính sách hiện nay – đặc biệt là Nghị quyết 68-NQ/TW và 198/2025/QH15 – là sự thể chế hóa sinh động tư tưởng của Người trong điều kiện mới. Điều đó không chỉ phản ánh tính kế thừa mà còn là sự phát triển sáng tạo của Đảng ta nhằm phát huy mọi nguồn lực, vì mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”.

Trong bài viết: “Bác vẫn cùng chúng cháu hành quân”, Tổng bí thư Tô Lâm đã nêu rõ: “Hơn ai hết, Chủ tịch Hồ Chí Minh thấu hiểu rằng sự nghiệp cách mạng là một quá trình lâu dài, đòi hỏi các thế hệ nối tiếp nhau chung sức, chung lòng. Tư tưởng, đạo đức và phong cách của Người vì thế không chỉ soi sáng chặng đường đã qua, mà còn tỏa sáng như một nguồn cảm hứng bất tận cho hiện tại và tương lai.

Đảng ta khẳng định Chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh mãi là nền tảng tư tưởng, là ngọn cờ dẫn dắt dân tộc tiến lên chủ nghĩa xã hội. Các chiến lược, quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2030, tầm nhìn 2045 đều lấy mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh” làm trọng tâm - đó chính là mong ước của Bác Hồ lúc sinh thời về một nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, phồn vinh. Những định hướng lớn như phát triển bền vững, tăng trưởng đi đôi với tiến bộ xã hội, xây dựng nền kinh tế tự chủ, nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho nhân dân... đều bắt nguồn từ tư tưởng xuyên suốt của Người.

Học tập Bác, toàn Đảng, toàn dân ta càng nêu cao ý chí tự lực tự cường, khát vọng vươn lên, đổi mới sáng tạo để đưa đất nước tiến nhanh, tiến mạnh trên con đường công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

 Chính tinh thần dám nghĩ, dám làm, hết lòng vì nước vì dân của Bác đã và đang truyền lửa cho thế hệ hôm nay quyết tâm thực hiện những mục tiêu, khát vọng lớn, đưa Việt Nam trở thành nước phát triển hùng cường trong tương lai”.