Tuy nhiên, giới chuyên gia cho rằng, đây cũng là cơ hội để Việt Nam tái cấu trúc chuỗi cung ứng, nâng cao chuẩn mực sản xuất và chứng minh vị thế trong cuộc chơi toàn cầu.
Xuất khẩu chịu tác động trực tiếp
Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Hoa Kỳ trong năm 2024 đạt gần 97 tỷ USD, tập trung chủ yếu ở dệt may, gỗ, điện tử, da giày, và thủy sản.
Với mức thuế 20% trên diện rộng, nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs) sẽ chịu áp lực cạnh tranh giá lớn, buộc phải cắt giảm biên lợi nhuận hoặc mất thị phần vào tay các đối thủ từ Bangladesh, Mexico hoặc Indonesia – những nước chưa bị đánh thuế tương tự.
Trong đó:
Dệt may: có thể mất 3–5 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu nếu không điều chỉnh nhanh mô hình sản xuất.
Đồ gỗ: nhiều mặt hàng có thể chịu mức thuế 40%, thay vì 20%.
Thủy sản: chịu rủi ro kép vì Mỹ đã tăng cường rà soát truy xuất nguồn gốc và điều kiện lao động.
Ngắn hạn, xuất khẩu Việt Nam sang Mỹ có thể giảm từ 5–10% trong nửa cuối 2025. Nhưng về dài hạn, nếu vượt qua được cơn “sóng gió” ban đầu, đây là cơ hội để nâng cấp toàn bộ năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.
Dù thuế tăng, nhưng Mỹ vẫn mở cửa thị trường cho FDI chất lượng cao từ Việt Nam.
Hàng Mỹ vào Việt Nam được miễn thuế hoàn toàn, mở đường cho các dòng đầu tư từ nông nghiệp công nghệ cao, năng lượng sạch đến công nghiệp ô tô.
Theo chuyên gia từ VCCI, đây là cơ hội để Việt Nam thu hút thêm các tập đoàn Mỹ đang tìm “điểm trung chuyển an toàn” thay thế Trung Quốc. Nhưng điều đó chỉ xảy ra nếu môi trường pháp lý và chính sách thuế trong nước kịp cải thiện theo chuẩn mực quốc tế.
 |
| Xuất khẩu Việt Nam sang Hoa Kỳ có thể gặp khó khăn trong ngắn hạn |
Thách thức những cũng là cơ hội để thay đổi
Theo Bộ trưởng Kế hoạch – Đầu tư, thỏa thuận thương mại Mỹ–Việt lần này “vừa là thách thức, vừa là bài kiểm tra năng lực quản lý chuỗi cung ứng của Việt Nam trong kỷ nguyên cạnh tranh mới.”
Đây là thời điểm để Việt Nam “thoát khỏi vị thế gia công” và chuyển sang chuỗi cung ứng có giá trị cao hơn.
Thách thức về thuế quan buộc các doanh nghiệp Việt Nam phải đầu tư mạnh hơn vào chứng nhận xuất xứ, tiêu chuẩn ESG và hệ thống quản trị rủi ro thương mại.
Nâng cấp năng lực nội địa: Các doanh nghiệp buộc phải gia tăng tỷ lệ nội địa hóa, hạn chế phụ thuộc vào linh kiện từ Trung Quốc để tránh bị xem là “trung chuyển”.
Ứng dụng công nghệ số: Truy xuất nguồn gốc, số hóa hồ sơ xuất khẩu, và minh bạch hóa chuỗi cung ứng trở thành ưu tiên sống còn.
Đàm phán lại hợp đồng: Một số doanh nghiệp lớn đang chuyển hướng sang các FTA khác như EVFTA, CPTPP để bù đắp tổn thất tại thị trường Mỹ.
Mức thuế 20% của Mỹ không chỉ là một chính sách thương mại – đó là lời nhắc nhở về yêu cầu phải đổi mới mô hình tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam.
Thay vì phản ứng thụ động, đây là lúc doanh nghiệp và chính phủ cùng tái định vị vị thế Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu – không chỉ là xưởng gia công, mà là đối tác công nghệ và sản xuất có trách nhiệm.